Kategorie, budowa, ekranowanie, CPR kabla skrętki: co powinieneś wiedzieć?

Czym jest kabel typu skrętka?

Kabel Ethernet typu skrętka to przewód sygnałowy zbudowany z par przewodów skręconych wokół siebie. Skręcenie żył redukuje wpływ zakłóceń elektromagnetycznych oraz przesłuchów między przewodami, co czyni go idealnym rozwiązaniem dla transmisji danych w sieciach komputerowych i telekomunikacyjnych.

Zastosowanie kabli skrętkowych

• Sieci komputerowe (Ethernet): podstawowe medium transmisji danych

• Telekomunikacja: telefonia stacjonarna, VoIP

• Systemy monitoringu: CCTV, telewizja IP

• Automatyka budynkowa: systemy inteligentnych domów

• Przemysł: sterowanie procesami produkcyjnymi

• Instalacje audio/wideo: transmisja sygnałów AV

Kategorie kabli Ethernet

Norma ISO/IEC 11801 definiuje kategorie kabli skrętkowych różniące się parametrami transmisji:

Kategoria	Częstotliwość	Przepustowość	Maks. zasięg
Cat5	100 MHz	100 Mb/s	100 m
Cat5e	100 MHz	1 Gb/s	100 m
Cat6	250 MHz	10 Gb/s	do 55 m
Cat6A	500 MHz	10 Gb/s	100 m
Cat7	600 MHz	10 Gb/s	100 m
Cat7A	1000 MHz	10 Gb/s	100 m
Cat8	do 2000 MHz	40 Gb/s	do 30 m

Ekranowanie kabla Ethernet

Norma ISO/IEC 11801 wprowadza oznaczenia w formacie XX/YY TP, gdzie:

• XX – ekranowanie całego kabla

• YY – ekranowanie pojedynczych par

• TP – twisted pair (skrętka)

Symbol	Opis
U	Brak ekranowania
F	Ekran foliowy
S	Siatka metalowa
SF	Siatka + folia

Przykładowe typy:

Typ kabla	Konstrukcja ekranowania
U/UTP	Brak ekranowania
F/UTP	Folia na całym kablu
U/FTP	Folia na każdej parze
S/FTP	Siatka + folia na parach
SF/FTP	Siatka + folia na kablu + folie na parach

Porównanie wybranych typów:

Parametr	U/UTP (Cat6)	F/UTP (Cat6A)	S/FTP (Cat7)
Ekranowanie	Brak	Folia	Siatka + folia
Maks. przepustowość	10 Gb/s (55 m)	10 Gb/s (100 m)	10 Gb/s (100 m)
Tłumienie EMI	-30 dB	-45 dB	-65 dB
Przesłuchy (NEXT)	-35 dB	-50 dB	-70 dB
Środowisko	Biura, domy	Przemysł	Centra danych

Znaczenie prawidłowego uziemienia ekranów

Prawidłowe uziemienie ekranów w kablach ekranowanych Ethernet (F/UTP, U/FTP, S/FTP) jest kluczowe dla:

• skuteczności ochrony przed zakłóceniami (EMI)

• bezpieczeństwa instalacji

• zgodności z normami (ISO/IEC 11801, TIA-568)

• jakości transmisji (mniejsze straty, przesłuchy, błędy)

Zasady:

• Stosuj dedykowany osprzęt ekranowany

• Zapewnij ciągłość ekranowania

• Wykonuj jedno punktowe uziemienie (single-point grounding)

Materiał przewodnika – co mówi norma?

Normy ISO/IEC i TIA wymagają, aby skrętka miała:

• żyły z litego drutu miedzianego wysokiej czystości (≥99,95% Cu)

❌ Nie zaleca się stosowania kabli z:

• CCA (Copper Clad Aluminum)

• CCS (Copper Clad Steel)

Kable te nie spełniają norm, mają gorsze właściwości transmisyjne i są niebezpieczne w instalacjach strukturalnych.

Materiały powłok zewnętrznych

Materiał	Zastosowanie	Cechy
PVC	Wewnątrz	Tani, elastyczny, toksyczny dym
LSZH	Wewnątrz – obiekty publiczne	Niskodymny, bezhalogenowy, bezpieczniejszy
PE	Na zewnątrz, ziemia	Odporny na UV, chemikalia, nie nadaje się do wnętrz
PUR	Przemysł, ruchome instalacje	Bardzo trwały, odporny mechanicznie i chemicznie

Dodatkowe cechy:

• UV resistant – odporny na promieniowanie UV

• Direct burial – do zakopania w ziemi

• Flame retardant – trudnopalny

CPR – klasyfikacja przeciwpożarowa

Zgodnie z rozporządzeniem CPR (EN 50575), kable instalowane na stałe w budynkach muszą mieć określoną klasę reakcji na ogień:

Klasa CPR	Opis	Zastosowanie
Aca	Niepalne (nie dotyczy kabli Cu)	-
B2ca	Bardzo niska emisja ognia i dymu	Szpitale, lotniska
Cca	Niska emisja ognia i toksyn	Biurowce, szkoły
Dca	Średnia odporność ogniowa	Pomieszczenia techniczne
Eca	Minimalna odporność	Instalacje tymczasowe
Fca	Brak klasyfikacji	Przemysł, testy

Dodatkowe oznaczenia:

• s1, s2, s3 – ilość dymu

• d0, d1, d2 – płonące krople

• a1, a2, a3 – toksyczność gazów

Przykład: Cca-s1a-d1-a1 – ograniczone rozprzestrzenianie ognia, bardzo niska emisja dymu i toksyn.

LS0H a CPR – czy to to samo?

• LS0H określa tylko materiał powłoki (bez halogenów, mało dymu)

• CPR to wymagana klasa reakcji na ogień dla całego kabla

Kabel może być LS0H, ale mieć niską klasę CPR (np. Eca). Z kolei kabel o klasie Cca lub wyższej musi mieć powłokę LS0H.